E-Ticaret Yönetmeliği Yayınlandı!
7 Temmuz 2022 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan kanun ile birlikte Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da oldukça önemli değişiklikler yapılmıştı. Bu kanun değişikliği ile internet üzerinde satış yapan satıcılar ile online pazaryerlerine ilişkin yeni yükümlülükler getirilmişti. Özellikle online pazaryerleri için yapılan değişiklikler ile birlikte düşünüldüğünde bu mevzuatın e-ticaret piyasasını yeniden şekillendireceği söylenebilecektir.
29 Aralık 2022 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik(“E-Ticaret Yönetmeliği” ya da “Yönetmelik”) ile de Kanun ile getirilen değişikliklerin usul ve esasları ayrıntılı bir şekilde ortaya konmuştur. Yalnızca online pazaryerlerini değil, internet ortamında satış yapan tüm tarafları ilgilendiren yeni yükümlülükleri aşağıda kısaca özetliyoruz.
1- Satıcının Bilgi Verme Yükümlülüğü
İnternet ortamında kendi web sitesi üzerinden satış yapan tüm satıcılar, bu sitenin ana sayfasında doğrudan ulaşılabilecek şekilde “iletişim” başlığı altında, ticaret unvanı, MERSİS numarası ve merkez adresi; esnaf ve sanatkâr için adı ve soyadı, vergi kimlik numarası ve merkez adresi, KEP adresi, e-posta adresi, telefon numarası ve varsa işletme adı ile tescilli markasını eksiksiz olarak bulundurmak zorundadır.
Online pazaryerlerinde satış yapan satıcılar da, kendilerine tahsis edilecek alanda ticaret unvanı, KEP adresi, vergi kimlik numarası veya MERSİS numarasına yer vermekle yükümlüdür. Buna ek olarak, bazı bilgilerin de online pazaryerine bildirilmesi zorunlu hale gelmiştir.
Online pazaryerleri, satıcılara ilişkin tanıtıcı bilgileri, ilgili kurumların erişime açık elektronik sistemlerinden, bunun mümkün olmaması halinde ise temin ettiği belgeler üzerinden doğrulamalıdır. Doğrulama yapılmaz ise aracılık hizmeti sunulmamalıdır.
2- İşlem Rehberi
Online pazaryerleri ve kendi web sitesi üzerinde satış yapan satıcılar, ana sayfadan ulaşılabilecek bir işlem rehberi hazırlamakla yükümlüdür. Bu rehberde, sipariş aşamaları, sözleşmenin saklanma süresi, alıcının sipariş öncesinde hatalı bilgi girişi yapması halinde kullanılabilecek teknik araçlar, alternatif uyuşmazlık çözüm mekanizmaları gibi bilgiler yer alacaktır.
3- Siparişlere İlişkin Yükümlülükler
Online pazaryerleri ve kendi web sitesi üzerinde satış yapan satıcılar, ikinci el malların ayrı bir kategoride satılmasını, sipariş sırasında tüketicinin, ödeyeceği toplam bedeli ve sözleşmenin diğer şartlarını açıkça görmesini, tüketicinin siparişi onaylamasından önce veri girişindeki hatalarını belirleyebilmesi ve düzeltebilmesi için gerekli teknik araçları temin etmekle yükümlüdür. Ayrıca online pazaryerleri ve kendi web sitesi üzerinde satış yapanlar, siparişi aldığını, işlemin yapıldığı web sitesi üzerinden ve ayrıca en az bir iletişim kanalı ile tüketiciye bildirmelidir.
4- Hukuka Aykırı İçerik ve Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakkı İhlali
Kanunda da belirtildiği gibi online pazaryerleri, satıcılar tarafından sunulan içeriğe ilişkin hukuka aykırı hususlardan sorumlu değildir. Ancak online pazaryerleri, hukuka aykırı içerikten haberdar olduktan sonraki 48 saat içinde içeriği yayımdan kaldırmakla mükelleftir.
Online pazaryerlerindeki fikri ve sınai mülkiyet ihlallerine ilişkin ise yeni bir düzenleme yapılmıştır. Yönetmeliğe göre, fikri ve sınai hak sahipleri, dâhili iletişim sistemi, noter veya KEP aracılığıyla online pazaryerlerine başvuruda bulunacaktır. Başvuruda çeşitli bilgi ve belgelerin yer alması gerekmektedir. Online pazaryerleri, bu başvurular ile ilgili 48 saat içinde aksiyon almak zorundadır.
Yukarıda bahsedilen şikayet nedeniyle ürünü yayımdan kaldırılan satıcılar da bu başvuruya itiraz edebilecektir. Satıcıların, yayımdan kaldırılan ürünün şikâyette bulunanın fikri ve sınai mülkiyet haklarını ihlal etmediğine dair belge ve delilleri, ürünün orijinal olduğunu ispatlamaya elverişli fatura veya fatura yerine geçen belgeler, kendisinden başlayarak geriye doğru fikri ve sınai mülkiyet hakkı sahibini veya hak sahibinin verdiği yetkiyle ürünü piyasaya sunmuş kişileri gösterir sözleşme, sair belge ve delilleri sunmaları gerekmektedir.
Şikayetin haklı bulunması halinde ise ürün tekrar satışa açılacak, fikri ve sınai hak sahibi yeni belgeler sunmaz ise bu konuya ilişkin yapılacak yeni başvurular online pazaryerleri tarafından dikkate alınmayacaktır.
5- Elektronik Ticarette Haksız Ticari Uygulamalar
Kanun’da ve Yönetmelik’te online pazaryerlerinin, satıcıların ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan ya da belirli bir kararı almaya zorlayan haksız ticari uygulamalarının yasak olduğunun altı çizilmiş ve bu uygulamalara çeşitli örnekler verilmiştir. Birkaç örneği burada paylaşmak gerekirse, satıcıların kampanyalı mal veya hizmet satışına zorlanması, aracılık sözleşmesi hükümlerinde geçmişe yönelik veya tek taraflı değişiklik yapılması, aracılık sözleşmesinde herhangi bir nesnel ölçüte yer verilmediği hâlde satıcının sıralama ya da tavsiye sisteminde geriye düşürülmesi sayılabilir.
6- Online Pazaryerlerinin Markalı Ürününün Satışı
Online pazaryerleri, kimin ürettiğine bakılmaksızın, kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin markasını taşıyan ya da marka kullanım hakkını haiz olduğu malları, kendi pazaryerinde satışa sunamaz veya bu malların satışına aracılık edemez. Bu kural için online pazaryerlerine 1.1.2024 tarihine kadar uyum süresi verilmiştir.
7- Veri Paylaşımı
Online pazaryerleri, satıcıların bazı verileri bedelsiz ve etkin bir şekilde taşıması için gerekli imkanları sunmakla yükümlüdür. Bu veriler, satışa sunulan ürünlerin satış ve iade verileri, özellikleri, açıklamaları ve görselleri; bu ürünlere ilişkin soru, cevap ve değerlendirmeleri, dönemsel, özel gün, kategori ve ürün bazlı en çok tercih edilen ürün verileri, alıcıların cinsiyet, yaş grubu, il ve ilçe dağılımı ile satın alma gün ve saat verileri, ETHS’nin performansına ilişkin değerlendirme puanı gibi bilgilerdir.
Satıcılar tarafından taşınan bu veriler, kaynak verinin ilk olarak oluşturulduğu online pazar yerinin unvan veya markasına yer verilerek yayımlanır. İlgili pazaryerinin, kendi sisteminde farklı bir derecelendirme yapıyor olsa dahi performans değerlendirme puanını beşli bareme uygun hale getirmekle ve beşli baremdeki tam sayıyı takiben virgül ve iki haneye yer vermekle yükümlü olduğunu belirtmek gerekir.
Bu madde 1.1.2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.
8- Elektronik Ticaret Lisansı
Bir takvim yılındaki net işlem hacmi on milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan online pazaryerleri ve toplam satış hasılatının yarısından fazlasını elektronik ticaret satışlarından elde eden orta, büyük ve çok büyük ölçekli satıcılar faaliyetine devam edebilmek için Bakanlıktan lisans almak ve lisansını yenilemek zorundadır. Tüm internet oyuncularının, Kanun ve Yönetmelik’te ayrıntılı olarak düzenlenen eşikleri kontrol etmesi gereklidir. Lisans temini ise oldukça yüksek bedellerin ödenmesi ile mümkün olacaktır.
9- Diğer Hükümler
Kanunda da belirtildiği gibi çok büyük ölçekli online pazaryerleri, kendi sitesinde yaptıkları satışlar dışında eşya ve posta hizmet taşımacılığı yapamayacaktır. Aynı şekilde bu pazaryerleri mal veya hizmet ilanlarının yayımlanmasına imkan sağlaması hâlinde, aynı ortamda mal veya hizmet teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlayamayacaktır.
Büyük ve çok büyük ölçekli online pazaryerleri için, çeşitli mekanizmalara göre reklam ve indirim bütçesi sınırlamaları getirilmiştir. Bu sınırlamaların e-ticaret piyasasını nasıl etkileyeceği ise merak konusudur.
SONUÇ
- Elektronik ticaret piyasasını oldukça etkileyen Kanun değişikliğinin ardından, bu değişikliklerin usul ve esaslarını ayrıntılı bir şekilde açıklayan Yönetmelik de 29.12.2022 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlandı.
- Yönetmelik hükümleri internette satış yapan tüm satıcılar için getirilen yeni yükümlülükleri açıklamaktadır. Kendi web sitesinde satış yapan şirketler de, online pazaryerlerinde satış yapan satıcılar da bu Yönetmeliğe uygun hareket etmekle yükümlüdür.
- Satıcılar, Yönetmelik’te belirtilen çeşitli bilgilere internet sitesinde yer verme, işlem rehberi oluşturma ve siparişlere ilişkin gerekli araçları teknik araçları sağlamakla yükümlü olmuştur.
- Online pazaryerlerindeki fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlalleri ile ilgili yeni bir mekanizma öngörülmüştür.
- Online pazaryerlerindeki satıcılar, 1.1.2024’ten itibaren tüm bilgilerini ve kendilerine gelen tüketici yorumlarını/değerlendirme puanlarını başka platformlara taşıyabilecektir.
- Online pazaryerlerinin haksız ticari uygulamaları yasaklanmıştır. Bu platformların kendi ürünlerini satması 1.1.2024’ten itibaren mümkün olmayacaktır.
- Kanun’da belirtilen eşikleri aşan online pazaryerleri veya kendi web sitesi üzerinden satış yapan satıcılara lisans alma zorunluluğu getirilmiştir.